Θέματα μελέτης της κοινωνιογλωσσολογίας


Η γλωσσική μεταβολή και η χρήση της, οι παρατηρούμενες γλωσσικές συμπεριφορές στις συνθήκες όπου πολλές γλώσσες είναι παρούσες σε ένα γλωσσικό περιβάλλον, οι στάσεις που διαμορφώνονται σε σχέση με τις εμπλεκόμενες γλώσσες είναι κατεξοχήν το αντικείμενο μελέτης της κοινωνιογλωσσολογίας.

Σε ό,τι αφορά πιο ειδικά στη μεταβαλλόμενη χρήση των γλωσσών στο εσωτερικό μιας δεδομένης πολύγλωσσης ομάδας, θα έπρεπε να επισημάνουμε εδώ το διαχρονικό άρθρο του Joshua Fischman, γραμμένο το 1965, «Who speaks what language to whom and when?» («Ποιος μιλάει ποια γλώσσα, σε ποιον και πότε;»), στο οποίο προτείνει ένα μοντέλο ανάλυσης της πληθώρας των παραμέτρων (και της συσχέτισής τους) που μπορούν να καθορίσουν την επιλογή της χρησιμοποιούμενης γλώσσας σε μια δεδομένη ομάδα, όπως είναι οι συνομιλητές, ο χώρος, ο βαθμός οικειότητας ή επισημότητας, το θέμα συζήτησης κτλ.

Ο Fischman θεωρεί ότι αυτές οι παράμετροι δεν μπορούν να μελετηθούν απομονωμένες, αλλά μάλλον στο πλαίσιο αυτού που αποκαλεί δεδομένο «τομέα γλωσσικής συμπεριφοράς» (όπου ο «τομέας» έχει μια έννοια κοινωνικοπολιτισμική, π.χ. το σχολείο, το σπίτι, ο δρόμος, η διοίκηση, ο Τύπος κτλ.). Μεταξύ αυτών των τομέων, ένας από τους πιο βασικούς είναι η οικογένεια, που είναι συχνά ο χώρος όπου αρχίζει η πολυγλωσσία και εκείνος στον οποίο βρίσκει επίσης έσχατο καταφύγιο.

Μια άλλη σημαντική έννοια που εισάγει είναι αυτή της σχέσης ρόλων (role relations) που μπορεί ενίοτε να καθορίζει την επιλογή γλώσσας σε ένα συγκεκριμένο τομέα (π.χ. στον τομέα της οικογένειας: πατέρας/μητέρα - γονείς/παιδιά - αδερφός/αδερφή, στον τομέα του σχολείου: μαθητής/εκπαιδευτικός - εκπαιδευτικός/εκπαιδευτικός ή ακόμη πελάτης/πωλητής, εργαζόμενος/εργοδότης κτλ.).
  Code switching